Łożyska kulkowe zwykłe jednorzędowe
Łożyska kulkowe jednorzędowe zwykłe mają stosunkowo głębokie bieżnie w obu pierścieniach, nie mają kanalika do wkładania kulek i są nierozłączne. Optymalna wielkość kulek i dopasowanie ich do bieżni zapewniają tym łożyskom wysoką obciążalność.
Łożyska te mogą przenosić obciążenia osiowe i promieniowe w obu kierunkach i mogą być stosowane nawet przy dużych prędkościach obrotowych. Są produkowane w szerokiej gamie typów i stanowią najszerzej stosowany rodzaj łożysk tocznych.
Charakterystyka
Wymiary główne
Wymiary główne zwykłych jednorzędowych łożysk kulkowych podane w tabelach wymiarów są zgodne z normą międzynarodową ISO 15. Wymiary rowka na pierścień osadczy sprężynujący są zgodne z normą międzynarodową ISO 464.
Łożyska z blaszkami lub uszczelnieniami
Łożyska kulkowe jednorzędowe zwykłe z uszczelnieniem po jednej lub po obu stronach produkowane są w wersji z blaszkami ochronnymi (Z, -2Z lub ZR, -2ZR) lub w wersji z uszczelkami (RS, -2RS, RSR lub -2RSR).
Blaszki ochronne stanowią uszczelnienie bezstykowe. W wykonaniu Z i -2Z odsadzenie na uszczelnienie znajduje się w pierścieniu wewnętrznym, w wykonaniu ZR i -2ZR blaszka ochronna przylega do gładkiego brzegu pierścienia wewnętrznego.
W łożyskach uszczelnionych, pierścienie uszczelniające wykonane z wulkanizowanej gumy na metalowym pierścieniu wzmacniającym zapewniają skuteczne uszczelnienie stykowe. Łożyska są produkowane w wersji z wytoczonym odsadzeniem na pierścieniu wewnętrznym (RS, -2RS) lub z szlifowanym brzegiem pierścienia wewnętrznego (RSR, -2RSR). Łożyska z uszczelkami można stosować w zakresie temperatur od -30°C to 110°C. Dostawy łożysk z uszczelnieniem dla zakresu temperatur do 180°C (RS2, -2RS2, resp. RSR2, -2RSR2), a także dostawy łożysk z uszczelnieniem innego kształtu należy uzgodnić z producentem. Uszczelki i pierścienie uszczelniające są mocowane w rowku pierścienia zewnętrznego i są nieusuwalne.
Łożyska uszczelnione obustronnie (-2Z, -2RS lub -2ZR, -2RSR) wypełnione są smarem plastycznym którego właściwości zwykle zapewniają smarowanie przez cały okres użytkowania łożyska w normalnych warunkach pracy. W łożyskach w takim wykonaniu smaru nie można uzupełniać. Używać je można w zakresie temperatur od -30°C do 110°C. Łożyska z innym smarem dostarczane są na specjalne zamówienie.
Smar
Łożyska uszczelniane z obu stron i wypełnione smarem innym od standardowego oznacza się odpowiednimi symbolami. Dwie pierwsze litery oznaczają zakres temperatur pracy (symbol zgodny z normą STN 02 4608), a trzecia określa nazwę smaru.
TL – smar do niskich temperatur pracy (od -60°C do 100°C)
TM – smar do średnich temperatur pracy (od -35°C do 140°C)
TH – smar do wysokich temperatur pracy (od -30°C do 200°C)
TW – smar do niskich i wysokich temperatur pracy (od -40°C do 150°C)
Uwaga: Symboli smarów do średnich temperatur pracy nie umieszcza się na łożyskach.
Łożyska z rowkiem na sprężynujący pierścień osadczy
Łożyska kulkowe jednorzędowe zwykłe z rowkiem na sprężynujący pierścień osadczy (N) łatwo ustala się w oprawie i nie wymagają dużo przestrzeni montażowej. W łożyskach z rowkiem w pierścieniu zewnętrznym stosuje się pierścienie osadcze zgodne z normą STN 02 4605 (oznaczenie handlowe R oraz liczba określająca średnicę zewnętrzną łożyska, np. R47). Łożyska z rowkiem na pierścień osadczy i z pierścieniem osadczym oznaczane są symbolem NR, np. 6204NR. Pierścienie osadcze do łożysk z rowkiem na pierścień osadczy dostarczane są oddzielnie. Łożyska kulkowe jednorzędowe zwykłe z rowkiem na pierścień osadczy mogą być również dostarczane w wykonaniu z blaszkami lub uszczelkami (ZN, -2ZN lub RSN, -2RSN). Łożyska takie dostarczane są na specjalne zamówienie.
Otwór stożkowy
Dla pewnych mniej wymagających zastosowań, np. do maszyn rolniczych itp., produkuje się jednorzędowe łożyska kulkowe typu 62 i 63 o określonych rozmiarach z otworem stożkowym (K) o zbieżności 1:12. Łożyska takie mocuje się na wale cylindrycznym stosując tuleje łożyskowe typu H2, H3 lub bezpośrednio na czopie stożkowym wału.
Koszyki
Jednorzędowe kulkowe łożyska mają w podstawowym wykonaniu koszyk tłoczony z blachy stalowej, prowadzony na kulkach, którego się nie oznacza. Łożyska mogą być także dostarczane z masywnym stalowym (ozn. F)lub masywnym mosiążnym (ozn. M)koszykiem, który prowadzony może być na kulkach lub jednym z pierścieni. Dla szczególnych przypadków węzłów są produkowane niektóre łożyska z innymi rodzajami koszyków. Są to łożyska z masywnym poliamidowym koszykiem(TNH, TNGH) lub z masywnym tekstolitowym koszykiem (TB). Dostawy tych łożysk należy wcześniej uzgodnić.
Tolerancje
Łożyska kulkowe jednorzędowe zwykłe produkowane są w klasach dokładności P0 i P6. W zastosowaniach specjalnych wymagających wysokiej dokładności lub do wysokich prędkości obrotowych używa się łożysk o wyższej klasie dokładności P5 lub P4. Łożyska o wyższej klasie dokładności P6E stosuje się w elektrycznych maszynach wirujących. Maksymalne dopuszczalne odchyłki określa norma ISO 492.
Luz promieniowy
Łożyska kulkowe jednorzędowe zwykłe w wykonaniu podstawowym mają normalny luz promieniowy który nie jest uwidaczniany w oznaczeniu łożysk. Do specjalnych zastosowań produkowane mogą być łożyska z luzem promieniowym C2 (mniejszym od normalnego) albo z luzem promieniowym C3, C4, C5 (większym od normalnego), (wg ISO 5753).
Poziom drgań
Standardowe wersje łożysk kulkowych jednorzędowych zwykłych mają normalny poziom drgań, który jest sprawdzany przez producenta. Do specjalnych układów produkowane są łożyska o obniżonym poziomie drgań (C6).
Kombinacje symboli
Symbole klasy dokładności, wewnętrznego luzu łożyska i poziomu drgań są łączone, natomiast pomijany jest symbol C w drugiej i kolejnych specjalnych oznaczeniach cech łożyska, np.:
P6 + C3 = P63
C3 + C6 = C36
P6 + C3 + C6 = P636
6202 P63
6305-2RS C36
6204-2Z P636
Stabilizacja do pracy w wyższych temperaturach
Do pracy w temperaturach powyżej 120°C produkowane są specjalnie stabilizowane łożyska kulkowe jednorzędowe zwykłe o stabilizowanych wymiarach dla temperatur od 150°C do 400°C (S0, S1, S2, S3, S4, S5). Łożyska stabilizowane dostarczane są na specjalne zamówienie.
Wychylenie
Dla łożysk kulkowych jednorzędowych dopuszczalne są tylko niewielkie wzajemne wychylenia pierścieni łożyska, w związku z czym odchylenia powierzchni gniazda muszą być jak najmniejsze. Wychylenie wywołuje dodatkowe obciążenie łożyska i skraca okres użytkowania łożyska. Wartości dopuszczalnego wychylenia w normalnych warunkach pracy podano w tabeli.
Typ łożyska | Obciążenie | |
---|---|---|
małe (Fr < 0,15.Cor) | duże (Fr ≥ 0,15.Cor) | |
618,619,160,60 | 2´ až 6´ | 5´ až 10´ |
62,63,64 | 5´až 10´ | 8´ až 16´ |
Zastępcze obciążenie dynamiczne promieniowe
Łożyska kulkowe zwykłe jednorzędowe:
Pr = Fr
Pr = 0,56.Fr + Y.Fa
dla Fa/Fr ≤ e
dla Fa/Fr > e
Koeficienty
Fa/Cor | e | Y |
---|---|---|
0.025 | 0.22 | 2 |
0.040 | 0.24 | 1.8 |
0.070 | 0.27 | 1.6 |
0.130 | 0.31 | 1.4 |
0.250 | 0.37 | 1.2 |
0.500 | 0.44 | 1 |
Współczynniki Y obowiązują jeśli łożyska są osadzone na czopie i w oprawie z tolerancją zalecaną dla obciążeń małych i średnich i jeśli w czasie pracy nie następuje istotne zmniejszenie luzu promieniowego spowodowane temperaturą pracy (różnica temperatur pierścienia wewnętrznego i zewnętrznego maksymalnie 10°C).
Zastępcze obciążenie statyczne promieniowe
Łożyska kulkowe zwykłe jednorzędowe:
Por = 0,6.Fr + 0,5.Fa
dla (Por ≥ Fr)
Oznaczenia
Oznaczenia łożysk w wykonaniach podstawowych i popularnych wersji łożysk podane są w tabelach wymiarów. Modyfikacje wykonania podstawowego oznaczane są dodatkowymi symbolami zgodnie z normą STN 02 4608. Znaczenia najczęściej stosowanych symboli dla łożysk kulkowych jednorzędowych zwykłych podano w tabeli poniżej.
Symbol | Przykładowe oznaczenie | Znaczenie |
---|---|---|
RS | 6009RS | Uszczelka z jednej strony |
RSR | 6205RSR | Uszczelka z jednej strony przylegająca do płaskiej powierzchni pierścienia wewnętrznego |
-2RSR | 6212-2RSR | Uszczelki z obu stron przylegające do płaskiej powierzchni pierścienia wewnętrznego |
Z | 6206Z | Blaszka ochronna z jednej strony |
ZN | 6305ZN | Blaszka ochronna z jednej strony i rowek na pierścień osadczy w pierścieniu zewnętrznym z przeciwległej strony |
-2Z | 6308-2Z | Blaszki ochronne z obu stron |
-2ZR | 6005-2ZR | Blaszki ochronne z obu stron przylegające do płaskiej powierzchni pierścienia wewnętrznego |
K | 6204-2ZK | Otwór stożkowy o zbieżności 1:12 |
N | 6407N | Rowek na pierścień osadczy w pierścieniu zewnętrznym |
NR | 6307NR | Rowek na pierścień osadczy w pierścieniu zewnętrznym i założony pierścień osadczy |
TNH | 6207TNH | Koszyk z tworzywa sztucznego, prowadzony na kulkach |
TB | 6210TB | Koszyk obrobiony tekstolitowy, prowadzony na pierścieniu wewnętrznym |
P6 | 6205 P6 | Klasa dokładności wyższa niż normalna |
P6E | 6204-2Z P6E | Wyższa klasa dokładności dla elektrycznych maszyn wirujących |
P5 | 6203 P5 | Klasa dokładności wyższa niż P6 |
P4 | 6004 P4 | Klasa dokładności wyższa niż P5 |
C2 | 6213 C2 | Luz promieniowy mniejszy od normalnego |
C3 | 6305-2ZR C3 | Luz promieniowy większy od normalnego |
C4 | 6007-2RS C4 | Luz promieniowy większy niż C3 |
C5 | 6302-2ZR C5 | Luz promieniowy większy niż C4 |
C6 | 6315 C6 | Obniżony poziom drgań |
R... | 6211 R10-20 | Luz promieniowy poza zakresem znormalizowanym |
SO | 6205 SO | Stabilizacja do pracy w temperaturze do 150°C |
S1 | 6304 S1 | Stabilizacja do pracy w temperaturze do 200°C |
S2 | 6302 C5S2 | Stabilizacja do pracy w temperaturze do 250°C |
S3 | 6310 C5S3 | Stabilizacja do pracy w temperaturze do 300°C |
S4 | 6306 C5S4 | Stabilizacja do pracy w temperaturze do 350°C |
S5 | 6309 C5S5 | Stabilizacja do pracy w temperaturze do 400°C |
TP | 6205-2Z P6E TP | Łożyska produkowane według specjalnych warunków technicznych uzgodnionych z odbiorcą |